Ampute parçanın korunması ve taşınması

Kopmuş parçanın iskemi zamanı yani kan dolaşımından ayrılma zamanı ve saklanma şekli önemlidir. Sıcak (ortam ısısında) veya soğuk ortamda kansız kalma yani iskemi süreleri ayrı ayrı değerlendirilir.

​

Ampute parçanın hasta ile birlikte getirilmesi ve getirirken de uygun şekilde korunması gerekir. Eğer mümkünse kopmuş parça yaralanma bölgesinden alındığında steril serum fizyolojik ya da laktatlı ringer solusyonu ile yıkanır ve daha sonra bu solüsyonla hafifçe ıslatılmış nemli gazlı bezlere sarılarak su geçirmeyen bir naylon torba içine konur. Daha sonra içinde gazlı beze sarılı kopmuş parça olan bu naylon torba içinde buzlu su olan bir diğer torbanın içine konur.

 

Bu ikinci torba içinde sadece buz değil buzlu su olmalı ve kopmuş parça hiçbir şekilde buz ile direkt temas etmemelidir. Kopmuş parça asla donuk duruma geçecek kadar soğutulmamalıdır. Bu şekilde korunan ve transport edilen parçaların iskemi süreleri en fazla olan kopmuş parçalardır.

​

Kansız kalma süresinin ne kadarı ortam sıcaklığında ne kadarı yukarıda tarif edilen soğuk ortamda olduğu yapılacak replantasyon ameliyatının başarısını direkt olarak etkiler. Kopmuş ekstremite parçasının içinde adale komponentinin olması bu süreyi kısaltır. İdeal şartlarda korunmuş kopmuş parçanın ideal soğuk iskemi süresi 2- 6 saat kadardır. Adale komponenti olmayan bir parmak bu uygun şartlarda soğuk iskemide daha uzun süre saklanabilir  ve replante edilebilir.

 

İçinde adale komponenti olan el ya da daha yukarı seviyeli ampute parçalarda ideal şartlarda soğuk iskemide korunduğunda 12 saate kadar replante edilebilir. Bundan sonra başarı şansı oldukça azdır.

​

Uzuv Kopmalarında İlk Yardım, Replantasyon Merkezinin Seçimi, Koordinasyonu ve Hastanın “Nöbetçi Acil Mikrocerrahi Uygulama Merkezine” nakli için 112 ACİL SERVİSİ’ni arayıp bilgilendiriniz!

​

Kopuk parçanın hazırlanması ve taşınması - Dr. Türker  Özkan

​

Kopan parça serum fizyolojik ile yıkanmış ve mümkünse steril sargı ile sarılmış şekilde plastik bir torbaya (A), bu torba da içinde buz dolu bir başka kaba konulmalı (B, C), proksimal bölümde usulüne uygun olarak  kanama kontrolü yapılmalı, tam olmayan ciddi yaralanmalarda yara sıkmayan steril pansuman ile sarılıp üzerine buz dolu plastik bir torba konularak (D), replantasyon yapacak ekibe veya nöbetçi merkeze nakledecek vakit geçirilmeden teslim edilmelidir.

​

Tedavi

Mikro cerrahi ve atravmatik yöntemlerle yapılan replantasyon cerrahisi bu konuda eğitim almış El Cerrahisi Uzmanları tarafından gerçekleştirilir. Replantasyon için bu işe uygun bir ameliyat mikroskobu ve mikro cerrahi ameliyat seti gereklidir. 1 mm ye kadar olan arter ve venler standart olarak anastomoz edilebilirler.

 

Çapı bundan daha dar olan damarları daha tecrübeli cerrahlar anastomoz yapabilirler. Damar anastomozları ile beraber sinir onarımlarını, eğer varsa tendon, eklem kapsülü ve yumuşak doku onarımlarını da yapmak gerekir.

Bu tür ameliyatlar iskemi süresini aşmadan dolaşımı sağlamak üzere acele davranmayı gerektirse de oldukça uzun ve sabır gerektiren ameliyatlardır. Eğer birden fazla parmak veya çift taraflı her iki ekstremitede anastomoz yapılacaksa tabidir ki ikinci bir cerrahi ekibine gereksinim olabilir. Damarlar veya sinirler uç uca birleştirilemiyorsa araya damar ve sinir parçaları köprü şeklinde (greft) konarak devamlılık sağlanır. Komplike yaralanmalarda bu tür karışık girişimler daha fazla zaman alır.

​

Başparmak her durumda replante edilmeye çalışılır. Eğer başparmak dahil birden fazla parmakta amputasyon var ise, ve ampute başparmak kullanılamayacak durumda ise diğer parmaklardan uygun olanı başparmak yerine taşınarak replantasyon yapıabilir.

​

Kontrendikasyonlar

Mikrocerrahi imkânlarının varlığında dahi zaman zaman replantasyon girişimleri yapılamayabilir.

Replantasyon veya Revaskülarizasyon için olgudan olguya değişebilecek, bazen kesin bazen de kısmi sayılabilecek kontraendikasyonlar :

• Hastada eşlik eden hayati tehlike riski bulunan ilave yaralanmalar

• İskemi süresi 6 saati aşan, içinde adale kompartımanı bulunan önkol ve daha proksimal seviyesi (önkol proksimal yarısı seviyesinden itibaren) amputasyonları

• Birden fazla seviyeden mükerrer amputasyonlar

• Ampute parçanın ciddi şekilde ezik, yanık ya da avülsiyon tarzında yaralandığı durumlar

• Ampute parçanın sıcak iskemi süresi parmaklar için 16 saat, bilek proksimalinde 6 saat üzerinde ise

• Aşırı kirli ya da kontamine yaralar

• Bu kadar uzun bir ameliyata mani olacak sistemik hastalıklar

Önceden mevcut bazı hastalıklar:

• Diyabet

• Kalp hastalığı ve ateroskleroz

• Yeni geçirilmiş myokard enfarktüsü veya serebrovasküler atak

• Sigara içiciliği

• İntihar ya da kendine kasıt amacı ile gerçekleştirilmiş (psikiyatrik hastalık sonucu) amputasyonlar

• Replantasyon sonrası erken dönemde sigara içmemeyi red eden hastalar (bazı cerrahlar bu durumu kesin kontrendikasyon olarak gösterirler).

​

​

​